Z czego zrobione są talerze perkusyjne?

W poprzedniej, pierwszej części poradnika, przyjrzeliśmy się materiałom używanym do produkcji pałek perkusyjnych oraz sklasyfikowaliśmy je. W tej części przyjrzymy się talerzom perkusyjnym - z czego się je kuje, toczy, wystukuje oraz co oznaczają tajemnicze skróty, którymi się je oznacza.

Materiały używane do produkcji talerzy perkusyjnych dzielą się ze względu na ich trwałość oraz szlachetność brzmienia - choć to w dużej mierze determinują tak naprawdę techniki produkcyjne. Jednak prawdą jest, że najnowocześniejsze techniki nie sprawią, że mosiężny talerz zabrzmi powalająco. Do rzeczy.

Mosiądz (ang. Brass)

Mosiądz jest stopem miedzi (60-65%) oraz cynku (do 40%). Jest materiałem bardzo tanim w produkcji i nieskomplikowanym w obróbce. W kontekście porównawczym wypada również najkorzystniej jeśli chodzi o trwałość. Talerze wykonane z mosiądzu staniowią podstawy oferty entry-level i skierowane są dla początkujących perkusistów. W gąszczu zalet mają jedną, zasadniczą wadę - brzmią fatalnie, lecz początkujący perkusista nie zda sobie z tego sprawy z racji braku odniesienia, doświadczenia i wyrobionego gustu, który kształtuje się latami. W mojej kilkunastoletniej drodze perkusyjnej trafiłem jednak na dwa naprawdę zaskakująco dobrze brzmiące talerze wykonane w mosiądzu - był to ride Amati 20" oraz splash Orion Twister 10" - oczywiście dobrze brzmiące jak na mosiądz.

Paiste 101

Ciężko jest tak naprawdę określić charakter brzmieniowy tego materiału, jednak talerze wykonane z mosiądzu brzmią w 99% głucho, pusto i pokrywkowo. Dobre na próby, na początek, pierwsze koncerty w domu kultury i to wszystko.

Ciekawostką jest to, że wiele najlepszych gongów, talerzy efektowych (belle, zillsy - małe talerze umieszczane na palcach) czy tradycyjnych chin jest wykonanych z mosiądzu!

Przykłady: Paiste 101, Zildjian Planet Z, Sabian Solar, Meinl HCS

Brąz B8 (ang. Malleable Bronze)

Stop miedzi oraz cyny w stosunku 92% do 8%. Jest to pierwszy, szlachetny stop metalu używany przy produkcji talerzy perkusyjnych. Jest materiałem, którego możliwe jest walcowanie na zimno do postaci pożądanej grubosci arkuszy. Zdecydowanie droższy od mosiądzu lecz oferujący bogatsze brzmienie i większe możliwości reakcji na obróbkę.

Mimo, że talerze z brązu B8 z reguły zaliczane są do pół średniej, to firma Paiste opatentowała obrókę tego materiału na niespotykanym nigdzie indziej poziomie i doskonaląc ją w swoich pracowniach przez dziesiątki lat zrewolucjonizowała rynek wprowadzając do oferty słynne i znane każdemu perkusiście talerze z serii 2002. Pracę nad tym materiałem rozpoczęły się w Paiste Sound Lab już pod koniec lat 70 i okazało się, że przy odpowiednim potraktowaniu stopu i jego obróbce można uzyskać znaczną poprawę brzmienia i jakości talerzy z niego produkowanych.

Brąz B8 jest materiałem zauważalnie mniej trwałym niż mosiądz lecz oferującym w zamian brzmienie, o którym ciężko mówić przy mosiężnych blachach. Talerze z tego materiału skierowane są do perkusistów ceniących sobie brzmienie przy zachowaniu przyzwoitej ceny - nie jest to jednak materiał na tyle szlachetny, by blachy z niego wykonane satysfakcjonowały nas w nieskończoność. Są jednak doskonałym, kolejnym etapem naszej perkusyjnej przygody i wstępem do świata talerzy z najszlachetniejszego materiału, o którym w następnym akapicie.

Warto wiedzieć, że talerze Sabian B8, produkowane jak sama nazwa wskazuje z omawianego stopu, są najlepiej sprzedającą się seria talerzy perkusyjnych w historii przemysłu muzycznego.

Przykłady: Paiste 502, Zildjian ZBT, Sabian B8/B8 Pro, Meinl MCS

Brąz B20 (ang. bell bronze)

Najszlachetniejsza odmiana stopu miedzi oraz cyny (80% do 20%) używana w przemyśle perkusyjnym do produkcji talerzy. Jest to materiał najbardziej podatny na obróbkę mechaniczną bądź ręczną, oferujący bogate alikwoty i możliwości uzyskania tysiąca różnych brzmień i barw. Zgodnie z tendencją zaprezentowaną powyżej, brąz B20 oferuje najmniejszą trwałość (teoretycznie) w zamian za najbogatsza barwę (też w teorii), a tak naprawdę wszystko zależy od zastosowanych metod produkcji, która nadaje ostateczny kształt i charakter brzmieniowy. Ze względu na dużo wyższą zawartość cyny jest materiałem twardszym, przez to bardziej kruchym i zdecydowanie bardziej narażonym na uszkodzenia.

Zildjian ZBT

Brąz B20 zamyka łańcuch zależności pomiędzy trwałością materiału, a jego potencjałem brzmieniowym. Jest to materiał najbardziej szlachetny, przez co w konsekwencji najmniej trwałym z wymienionych, ale też uzależnione jest to od metod jego obróbki - nie jest powiedziane, że kategorycznie talerz z brązu B8 będzie trwalszy niż z B20. Determinantem są tu zastosowane metody obróbki, jak kucie ręczne, maszynowe, toczenie, wytłaczanie, skrawanie itp.

Przykłady: wszystkie najwyższe serie producentów talerzy - Paiste 602, Zildjian A Custom, Sabian AAX, Meinl MB20

Wielu producentów podjęło próbę doskonalenia stopów. Pionierem w tej dziedzinie był Paiste opracowując różne wariacje stopu B20 eksperymentując z domieszkami innych metali. Tym sposóbem powstały stopy brązu B20 znane jako PSA (Paiste Signature Alloy). Firma Meinl w przeszłości do produkcji tanich talerzy perkusyjnych używała stopów niklu i srebra - potrzeba eksperymentów wynikała z ograniczonych możliwości brzmieniowych mosiądzu. Aktualnie w ofercie różnych producentów pojawiły się talerze wykonane w 100% z aluminium, jak np. Sabian Alu Bells czy nowe talerze Paiste z serii PSX.

Sabian Alu Bell