PORADNIK: Podstawy programu DAW

Podstawowym narzędziem podczas produkcji muzycznej i realizacji dźwięku jest program DAW (Digital Audio Workstation), czyli cyfrowa stacja robocza.

W najprostszym ujęciu taki program umożliwia ci:

• Komponowanie;
• Nagrywanie audio & MIDI;
• Edytowanie;
• Miksowanie;
• Mastering;
• Pracę z plikami wideo.

Tych możliwości nie zapewniają ubogie programy, mylnie nazywane DAW, które w rzeczywistości są mniej lub bardziej rozwiniętymi edytorami audio (służącymi głównie do obróbki pojedynczych śladów audio), takie jak: Audacity, Sony Sound Forge czy Steinberg WaveLab.

Jeśli chcesz zająć się tworzeniem muzyki, będziesz potrzebował aplikacji będącej tzw. kombajnem, a więc umożliwiającej wykonywanie większości wyżej wymienionych czynności. Wszystkie programy DAW, pozwalające komponować, nagrywać i miksować, mają pewne podstawowe funkcje, które należy sobie przyswoić, zanim zaczniesz skupiać się na muzyce. Przyszedł czas, żeby je poznać.

Okno projektu

Włączając program DAW, ujrzysz interfejs graficzny aplikacji. Producenci sto¬sują różne rozwiązania graficzne, lecz ogólny układ elementów widocznych na ekranie jest bardzo podobny. To, co widzisz przede wszystkim, to główne okno programu, które możemy również nazwać oknem projektu (project window). Dzięki niemu możesz łatwo nawigować po tworzonym przez siebie utworze, tworzyć nowe ścieżki (tracks) i korzystać z wielu innych funkcji.

Domyślnie program może po uruchomieniu tworzyć pusty projekt, który przed rozpoczęciem pracy należy zapisać w odpowiadającym nam folderze na dysku twardym. Okno projektu zawiera wiele wspólnych elementów edycji dla różnych programów. Poniżej przedstawiam najważniejsze z nich.

Ścieżki

Gdy spojrzysz na okna projektów kilku przykładowych programów DAW, zobaczysz tam poziome pasy, zwane ścieżkami lub śladami (tracks). Są to obrazki, które reprezentują pliki audio (znajdujące się w odpowiednim katalogu na twardym dysku komputera) lub pliki MIDI (najczęściej są to partie wirtualnych instrumentów, zwanych VSTi czy AU w zależności od programu DAW i systemu operacyjnego).

Podstawowe elementy na ścieżce audio lub MIDI to tzw. region (region), segment (segment) lub obiekt (object). To nic innego jak graficzne wyobrażenie pliku audio, bez ingerencji w sam plik, widoczne najczęściej w postaci wykresu fali dźwiękowej (waveform) w przypadku plików audio lub zapisu nutowego w przypadku plików MIDI. Ścieżki w oknie możemy dowolnie nazywać i oznaczać. Te same operacje możemy przeprowadzić na poszczególnych regionach, np. innymi kolorami oznaczając zwrotkę i refren, co ułatwia nam poruszanie się w naszym projekcie. Większość programów pozwala również na zmianę rozmiarów zaznaczonych ścieżek lub regionów.

Podziałka czasu

Podziałka czasu (timeline) umożliwia nam lokalizację regionów w czasie. Znajduje się na górze ekranu tuż nad ścieżkami. Może być przedstawiona w różnych jednostkach:

• Taktach (bars);
• Minutach i sekundach, samplach (samples);
• Kodzie SMPTE.

Na podziałce czasu mogą znajdować się różne elementy nawigacji, takie jak markery (wszelkiego rodzaju znaczniki) czy informacje o tempie i podziale taktowym utworu. W oknie projektu mamy możliwość zmiany rozdzielczości (grid), czyli sposobu, w jaki okno edycji współdziała z podziałką czasu. Daje nam to możliwość precyzyjnego dopasowania do siebie regionów z odrębnych ścieżek znajdujących się w naszym projekcie.

Pasek transportu

Podstawowym elementem każdego okna projektu jest pasek transportu. Dzięki niemu możemy z łatwością nawigować i wygodnie przemieszczać się w czasie projektu. Posiada on przyciski play, stop, pause, record, fast forward, rewind, które na pewno znasz z odtwarzacza muzyki. Ma także przyciski umożliwiające zapętlenie zaznaczonego obszaru, okienko lokalizacji, przyciski wyznaczające punkt automatycznego rozpoczęcia (punch in) i końca (punch out) nagrywania, przycisk powrotu do zerowego punku w projekcie oraz licznik, który może być wyskalowany w różnych jednostkach w zależności od potrzeb.

Ponadto pasek transportu pozwala na wpisanie z klawiatury danej wartości, dzięki czemu możemy przemieścić się w konkretne miejsce projektu. Najczęściej pasek transportu umożliwia nam również włączenie metronomu oraz ustawienie metrum i tempa projektu, o czym warto pamiętać przed rozpoczynaniem pracy.

Pasek narzędzi

Dzięki paskowi narzędzi możemy wybrać interesujące nas narzędzie (tool), którego funkcja będzie przypisana do kursora myszki. W różnych programach występują różne narzędzia, jednak częściej różnice te polegają na innym nazewnictwie niż funkcjach, jakie te przyciski pełnią. Podstawowe narzędzia to:

• Pointer & Grabber Tool - służy do przesuwania obiektów, regionów;
• Pencil Tool - narzędzie do rysowania na ścieżkach, najczęściej używane do automatyzowania parametrów lub pisania MIDI;
• Eraser Tool - służy do wymazywania obiektów, regionów;
• Text Tool - narzędzie do podpisywania regionów;
• Splitter & Scissors Tool - służy do oddzielenia od siebie regionów;
• Glue Tool - dzięki niemu możemy sklejać i łączyć ze sobą regiony;
• Zoom Tool - pozwala na powiększanie i pomniejszanie zaznaczonego obszaru;
• Scrubber Tool - dzięki niemu możemy przewinąć ścieżki z podsłuchem.

Ustawienie parametrów sesji

Każdy nowy projekt w naszym programie posiada tzw. parametry sesji (project settings). Zazwyczaj parametry są ustawione domyślnie, jednak można je dostosować do swoich potrzeb. Podstawowe parametry sesji, na które warto zwrócić uwagę, to:

• Sample rate - częstotliwość próbkowania, parametr pomiaru sygnału audio przez przetwornik analogowo-cyfrowy, domyślnie ustawiony na 44.100 Hz. Do pracy w wyższych częstotliwościach próbkowania potrzebujemy odpowiedniej karty dźwiękowej oraz znacznie mocniejszego komputera.

• Record format - rozdzielczość bitowa, w jakiej zapisywane są pliki audio, zazwyczaj 24 bit. W niektórych programach jest to 32 bit.

• Record file type - format zapisywanych przez nas plików audio, najczęściej WAV, AIFF.

• Pan law - parametr opisujący stosunek poziomu sygnału do pozycji w panoramie.

 
Fragment pochodzi z książki „Homerecording dla każdego” autorstwa Piotra Kardasa, która dostępna jest na stronie www.homerecording4all.com.